Parmessar: “Een grens is er om mensen te beschermen, niet om hen te hinderen”

Om te komen tot een goed wetsproduct heeft de Commissie van Rapporteurs, belast met de behandeling van de ontwerpwet houdende goedkeuring van het Protocol tussen de Republiek Suriname en de Franse Republiek, uitgebreid overleg gevoerd met de Granman der Aukaners Bono Velanti, traditionele gezagsdragers en dorpsbesturen in het Marowijnegebied. Het overleg vond plaats op vrijdag 14 november 2025 op de residentie van de granman in Paramaribo.

Namens DNA waren onder andere drs. Rabindre Parmessar voorzitter van de Commissie, drs. Asiskumar Gajadien en mr. Stanley Betterson aanwezig. Johan Kolader en Elizabeth Breadley Cairo waren ook aanwezig namens de grenscommissie. Voormalig minister van Regionale Ontwikkeling, Edgar Dikan, nam eveneens deel vanwege zijn eerdere betrokkenheid bij de grensincidenten. Vanuit de traditionele autoriteiten waren de Granman, hoofdkapiteins, kapiteins, basja’s en vertegenwoordigers van de dorpen langs de rivier aanwezig.

In zijn opening benadrukte commissievoorzitter Parmessar het belang van formele grensafbakening, zeker na incidenten in 2018 waarbij Surinaamse burgers op de rivier hinder ondervonden van Franse autoriteiten. Volgens Parmessar is de staat verplicht haar burgers te beschermen: “Een grens is er om mensen te beschermen, niet om hen te hinderen.”

Hij gaf aan dat het verdrag en het uitvoeringsbesluit in de afrondende fase zitten en binnenkort in de plenaire openbare vergadering zullen worden behandeld.

Tijdens het overleg kwam de centrale zorg van de bewoners duidelijk naar voren: de garantie van vrije beweging op de Marowijnerivier. Bewoners vrezen dat hun eeuwenoude vaar- en handelsroutes zullen worden beperkt, vooral omdat de vaargeul per seizoen verschuift en soms volledig aan de Franse zijde ligt.

Ook mogelijke douaneregels voor goederenverkeer zorgen voor bezorgdheid. Dorpen vrezen inbeslagname, vertraging en registratieverplichtingen die hun vrijheid kunnen aantasten.

Volgens Breadley en Kolader bevestigt het nieuwe verdrag (2021) het principe van vrije doorvaart dat al in de Conventie van 1915 stond. Het verdrag erkent daarnaast dat de traditionele leefwijzen van de Marrons moeten worden gerespecteerd

De Granman gaf een historisch onderbouwde reactie. Hij benadrukte dat volgens oude afspraken – die generaties teruggaan – Frankrijk geen recht heeft op de rivier. Hij verzet zich fel tegen pasjes, registratiesystemen of beperkingen:

“Wij willen vrijheid op de rivier. Wij willen geen grens die ons beperkt.”

Hij waarschuwde dat ingrepen in traditionele rechten kunnen leiden tot spanningen in het binnenland en eiste dat Marrons formeel betrokken worden bij het uitvoeringsbesluit.

Eerder heeft de commissie de gemeenschap te Kawemhakan gehoord. De dialoog met de gemeenschap wordt voortgezet.

[PM]